Home / ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ / Στα ίχνη του Μακεδονικού Μετώπου

Στα ίχνη του Μακεδονικού Μετώπου

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος άρχισε από τα Βαλκάνια και έληξε στα Βαλκάνια (ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1918 – 2018)

Καταλυτική επίδραση είχε η κατάρρευση της Βουλγαρίας. Όταν τον Ιούνιο του 1918 την ανώτατη συμμαχική διοίκηση στο Μακεδονικό Μέτωπο ανέλαβε ο Φρανσέ Ντ’ Εσπερέ, ο εισηγητής του Μετώπου της Θεσσαλονίκης το 1914/15, ενθαρρυμένος από την αποτυχία της γερμανικής επίθεσης στον Μάρνη (Ιούλιος – Αύγουστος 1918), σχεδίαζε τη διάσπαση του βουλγαρικού μετώπου. Επισκέφθηκε τη μακεδονική ενδοχώρα, συσκέφθηκε με Σέρβους και Έλληνες αξιωματικούς, από Βούλγαρους αιχμαλώτους και λιποτάκτες αντλήθηκαν πληροφορίες για το ηθικό, τον αριθμό και τη διάταξη των βουλγαρικών ενόπλων δυνάμεων, ενώ κατασκοπευτικά στρατιωτικά αεροπλάνα φωτογράφιζαν βουλγαρικά οχυρά. Η 14η γαλλική μεραρχία που προοριζόταν να συμμετάσχει στις επιχειρήσεις άρχισε στρατιωτικά γυμνάσια στη Βέροια.

Η Βουλγαρία είχε προσχωρήσει στις Κεντρικές Δυνάμεις το Σεπτέμβριο του 1915, με την ελπίδα ότι ο πόλεμος θα έληγε σύντομα με τη νίκη τους. Αλλά η ισοπαλία των χαρακωμάτων και ο υποβρύχιος πόλεμος, παρέτειναν τη διάρκεια του πολέμου.
Η παράταση του πολέμου και η αβέβαιη έκβασή του είχαν επιπτώσεις στη Βουλγαρία: πτώση του ηθικού του βουλγαρικού στρατού, ιδιαίτερα μετά την ελληνική νίκη στο Σκρα (Μάιος του 1918), παραμέληση της αγροτικής παραγωγής, αφού οι περισσότεροι στρατιώτες ήταν αγρότες, προβλήματα επισιτισμού, πληθωρισμός, φαινόμενα αισχροκέρδειας, απροθυμία των Σλαβομακεδόνων στη σερβική Μακεδονία να στρατολογηθούν, εχθρική στάση των Βλάχων, Σερβομάνων και Αλβανών μπέηδων, έναντι των βουλγαρικών αρχών κατοχής.
Στη Σόφια η κυβέρνηση Μαλίνωφ γνώριζε για τις πολεμικές προετοιμασίες της Αντάντ, αλλά δεν έλαβε μέτρα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η βουλγαρική κυβέρνηση θεωρούσε άσκοπη κάθε σθεναρή αντίσταση και μη αναστρέψιμη την εξέλιξη. Στις 15 Σεπτεμβρίου ο Φρανσέ Ντ’ Εσπερέ διέταξε τις βρετανικές δυνάμεις να προσβάλουν τις βουλγαρικές θέσεις στη Δοϊράνη, για να περικυκλώσουν την οπισθοχωρούσα Πρώτη Βουλγαρική Στρατιά. Παρά την ηρωική της αντίσταση στις δυο βρετανικές μεραρχίες, στην ελληνική μεραρχία Σερρών και σε ένα γαλλικό σύνταγμα, η Πρώτη Βουλγαρική Στρατιά υποχώρησε. Η Δεύτερη Βουλγαρική Στρατιά στο Μοναστήρι και τα βουλγαρικά τμήματα της 11ης Γερμανικής Στρατιάς κοντά στο Μοναστήρι, επέδειξαν αδράνεια. Οι συμμαχικές δυνάμεις εφόρμησαν ακάθεκτα και στις 25 Σεπτεμβρίου αγγλικά στρατεύματα εισήλθαν στη Στρώμνιτσα. Μαροκινές δυνάμεις ως τμήματα του γαλλικού στρατού εισήλθαν στην πόλη των Σκοπίων. Φοβούμενος κατάληψη της Βουλγαρίας από τους Συμμάχους, όπως στον Δεύτερο Βαλκανικό Πόλεμο, ο Μαλίνωφ αποφάσισε να υπογράψει ανακωχή με την Αντάντ.
Μια βουλγαρική αποστολή αποτελούμενη από τον Βουλγαρομακεδόνα Αντρέι Λιάπτσεφ, τον Ιβάν Λούκωφ, διοικητή της Δεύτερης Βουλγαρικής Στρατιάς και τον διπλωμάτη Συμεών Ράντεφ, πρώτο πρέσβη της Βουλγαρίας στην Αμερική μετά την αποκατάσταση των βουλγαροαμερικανικών διπλωματικών σχέσεων το 1903, αναχώρησε για τη Θεσσαλονίκη. Η αντιπροσωπεία συνοδευόταν από διπλωμάτες της αμερικανικής πρεσβείας της Σόφιας. Αλλά η παρουσία τους στη Θεσσαλονίκη δεν βοήθησε τη βουλγαρική υπόθεση. Η βουλγαρική αντιπροσωπεία αποδέχθηκε τους όρους ανακωχής (συνθηκολόγησης) που έθεσαν ο Φρανσέ Ντ’ Εσπερέ και η γαλλική κυβέρνηση και στις 29 Σεπτεμβρίου υπογράφτηκε η ανακωχή της Θεσσαλονίκης στο κτίριο του άλλοτε βουλγαρικού προξενείου που τώρα ήταν η έδρα του στρατηγείου του Φρανσέ Ντ’ Εσπερέ.
Οι βασικοί όροι ήταν οι εξής: παύση των εχθροπραξιών, εκκένωση των ελληνικών και σερβικών περιοχών από τον βουλγαρικό στρατό, αφοπλισμός των βουλγαρικών μονάδων που ανήκαν στην 11η Γερμανική Στρατιά, άμεση αποχώρηση των Αυστριακών και Γερμανών από την Βουλγαρία, επιστροφή του δημευθέντος οπλισμού του Τέταρτου Ελληνικού Σώματος Στρατού, προσωρινή κατάληψη στρατηγικών σημείων της Βουλγαρίας ως εγγύηση της φερεγγυότητάς της.
Στις 3 Οκτωβρίου 1918 ο Φερδινάνδος μιμούμενος τον Κάιζερ, υπεύθυνος για τις εθνικές καταστροφές, παραιτήθηκε από τον θρόνο για χάρη του γιού του Βόριδος ΙΙΙ και κατέφυγε στη Γερμανία. Ο ουτοπισμός του και η ματαιοδοξία του να καταστήσει τη Βουλγαρία ηγεμονική δύναμη στα Βαλκάνια, προκάλεσαν εθνικές συμφορές. Το προσωπικό του δικτατορικό καθεστώς που μετέβαλλε τους πολιτικούς άνδρες της Βουλγαρίας σε μαριονέτες, η πολιτική ανωριμότητα του βουλγαρικού λαού και ο καταλυτικός ρόλος των βουλγαρομακεδονικών κομιτάτων, με τις υπερφίαλες αξιώσεις τους, μπορούν να θεωρηθούν αιτίες της ήττας. Η Βουλγαρία εξήλθε από τον πόλεμο ακρωτηριασμένη, χάνοντας τη Δυτική Θράκη, τη Στρώμνιτσα, και τις δυτικές επαρχίες (Τσάριμπροντ, Μποσίλεφγραντ), υποχρεώθηκε να μειώσει το στρατό της σε 33.000 σε εθελοντική βάση και να καταβάλει πολεμικές επανορθώσεις. Στη Βουλγαρία η εθνική καταστροφή επέφερε κατάρρευση του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος και πολιτική επιρροή στη χώρα, άρχισαν να αποκτούν το Αγροτικό και το Κομμουνιστικό Κόμμα, διότι δεν ευθύνονταν για την ήττα.
Σίγουρα η τύχη του πολέμου δεν κρίθηκε στο Μέτωπο της Θεσσαλονίκης, αλλά στο Δυτικό. Η 8η Αυγούστου 1918 ήταν η «αποφράς ημέρα» του γερμανικού στρατού, ο οποίος δεν μπορούσε πλέον να επανακάμψει και να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων στο Δυτικό Μέτωπο. Η Γερμανία βέβαια δαιμονοποίησε τη διάρρηξη του Μακεδονικού Μετώπου ως την κύρια αιτία της ήττας της, όπως και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο την Ιταλική επίθεση εναντίον της Ελλάδος. Αλλά η κατάρρευση του βουλγαρικού μετώπου επιτάχυνε τη λήξη του πολέμου και στέρησε από τη Γερμανία τα περιθώρια διπλωματικών ελιγμών για καλύτερους όρους ανακωχής. Από την άποψη αυτή το Μέτωπο της Θεσσαλονίκης, πρέπει να βρει τη θέση που του αναλογεί στη διεθνή ιστοριογραφία.

Εκτός από το γαλλικό τμήμα των Συμμαχικών Νεκροταφείων του Ζέιτενλικ στη Θεσσαλονίκη, υπάρχουν τοποθεσίες στη Βόρεια Ελλάδα, κυρίως στη Μακεδονία, που ακόμη και σήμερα θυμίζουν το πέρασμα του Στρατού της Ανατολής κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου από την περιοχή.
Με σκοπό τη διατήρηση της μνήμης αυτής, το Γενικό Προξενείο της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη, σε συνεργασία με τον κ. Βλάση Βλασίδη, επίκουρο καθηγητή στο Τμήμα Βαλκανικών Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, εντόπισε αρκετά μνημεία που αφιερωμένα στον αγώνα των 300.000 και πλέον Γάλλων στρατιωτών για νίκη σε βάρος των Γερμανών και των Βουλγάρων στη Μακεδονία.
Πιστοποιημένο από την Mission du Centenaire, το Μουσείο του γαλλικού τμήματος των Συμμαχικών Νεκροταφείων του Ζέιτενλικ στη Θεσσαλονίκη παρουσιάζει σε μια νέα διαμορφωμένη αίθουσα, όλο αυτό το υλικό. Μεταξύ άλλων, παρουσιάζεται πληροφοριακό υλικό για τους σταθμούς τύπου Decauville του σιδηροδρομικού δικτύου που, εκείνη την εποχή, είχε κατασκευαστεί για να επεκτείνει το ήδη υπάρχον σιδηροδρομικό δίκτυο από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης προς το Μέτωπο. Μνημεία, διάσπαρτα στην Μακεδονία, από το Κιλκίς μέχρι τη Φλώρινα, μερικές φορές δίπλα σε παλιά νεκροταφεία, τιμούν ακόμη τη μνήμη των στρατιωτών που πολέμησαν υπό δύσκολες συνθήκες σε ένα σχετικά άγνωστο Μέτωπο. Επίσης, εντοπίστηκαν δύο σχολικά κτήρια, ένας ναός και ένα μοναστήρι, που εκείνη την εποχή είχαν μετατραπεί σε νοσοκομεία για τις ανάγκες των δυνάμεων της Αντάντ. Τέλος, οικίες στη Θεσσαλονίκη και στην Έδεσσα, που είχαν μετατραπεί σε αρχηγεία του Συμμαχικού στρατού, επιβεβαιώνουν τη συνεργασία, για τον ίδιο σκοπό των γαλλικών, βρετανικών, σερβικών, ελληνικών, ιταλικών και ρωσικών δυνάμεων.
Οικία των γάλλων στρατηγών
Κτισμένη το 1896 από τον Τούρκο έμπορο Οσμάν Αλί Μπέη και αγορασμένη από το βουλγαρικό κράτος το 1908, η εξοχική αυτή κατοικία φιλοξένησε τις υπηρεσίες του Προξενείου της Βουλγαρίας. Με την έλευση των δυνάμεων της Αντάντ, χρησιμοποιήθηκε ως οικία των Γάλλων στρατηγών Sarrail και Guillaumat. Σήμερα, στεγάζονται οι υπηρεσίες του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Βασιλίσσης Όλγας 36).
Λιμάνι Θεσσαλονίκης
Υπό γαλλικό έλεγχο κατά τη διάρκεια όλου του πολέμου, το λιμάνι της Θεσσαλονίκης απετέλεσε το κύριο σημείο ανεφοδιασμού των δυνάμεων της Αντάντ. Τα υπόστεγα, οι σιδηροδρομικές γραμμές και το κεντρικό κτίριο, που σήμερα ανήκουν στις τελωνειακές υπηρεσίες, εξακολουθούν να αναδεικνύουν τη στρατηγική του σημασία. Κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα από την ’’Société ottomane d’exploitation du port de Salonique’’ με σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Pierro Arigoni.
Στρατιωτική στάση Κορδελιού
Στη δυτική Θεσσαλονίκη (Νέα Μοναστηρίου7 Β στο Κορδελιό), η επονομαζόμενη "Στρατιωτική στάση" κτίστηκε το 1894 σε σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Pierro Arigoni, για λογαριασμό της εταιρείας σιδηροδρόμων "Jonction-Salonique-Constantinople’’. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο σταθμός βρισκόταν στη συμβολή των γραμμών που συνέδεαν τα συμμαχικά στρατόπεδα του Ζέιτενλικ στο Μέτωπο. Από το 2001 το κτίριο στεγάζει το μουσείο σιδηροδρόμων (ανοικτό την Τετάρτη και Πέμπτη, 10.00 με 13.00).
Κεντρικό παγοποιείο
Το Κεντρικό παγοποιείο, που βρίσκεται δίπλα στα παλιά σφαγεία (26ης Οκτωβρίου, 51, Θεσσαλονίκη) χτίστηκε το 1917 με εντολή του αρχιστράτηγου Guillaumat για τις ανάγκες του στρατού.
Στρατιωτικό νοσοκομείο του Ζέιτενλικ
Πλησίον του στρατοπέδου του Ζέιτενλικ, βρίσκεται η Μονή Λαζαριστών (1886) που το 1916 μετατράπηκε σε γαλλικό στρατιωτικό νοσοκομείο. Δίπλα σ΄αυτό, στήθηκαν πολλά προσωρινά νοσοκομεία για την κάλυψη των αναγκών του γαλλικού στρατού.
Διασυμμαχικό μνημείου Πολυκάστρου
Tο Διασυμμαχικό μνημείο Πολυκάστρου, που εγκαινιάστηκε το 1977, απέχει
66 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη δίπλα στη εθνική οδό που οδηγεί στη συνοριακή διάβαση Ευζώνων (Ελλάδα-ΠΓΔΜ). Η μνήμη των πεσόντων στο Μακεδονικό Μέτωπο τιμάται κάθε χρόνο το τελευταίο σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου, με μια τελετή παρουσία οργανώσεων βετεράνων και εκπροσώπων των χωρών μελών της Entente.
Γαλλικά στρατιωτικά νοσοκομεία Γουμένισσας
Κτισμένη το 1864, η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, καθώς και το διπλανό δημοτικό σχολείο, χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου ως νοσοκομεία για τις ανάγκες του γαλλικού στρατού.
Γαλλική βρύση της Γουμένισσας
Στην πρόσοψη της κρήνης που χτίστηκε το 1918 στην κεντρική πλατεία της Γουμένισσας από το Μηχανικό του γαλλικού στρατού αναγράφεται η ακόλουθη επιγραφή: "Διαβάτα ενθυμού των Γάλλων στρατιωτών’’ (προστέθηκε η γαλλική της μετάφραση και έπειτα από έργα αποκατάστασης).
Μνημείο στη Γουμένισσα
Μνημείο ενός γαλλικού στρατιωτικού νεκροταφείου λίγο έξω από τη Γουμένισσα.
Πρώην γαλλικό στρατιωτικό κοιμητήριο και μνημείο Φανού (περιοχή Πολυκάστρου)
Στη μία πλευρά του μνημείου (σε κακή κατάσταση) που είναι αφιερωμένο στη μνήμη των νεκρών υπάρχει η επιγραφή ’’Πέθανε για την Πατρίδα" (στα γαλλικά). Το μνημείο αυτό βρίσκεται κοντά στο χωριό Φανό και πλησίον ενός πρώην γαλλικού στρατιωτικού κοιμητηρίου που είναι δύσκολα προσβάσιμο όλες τις εποχές του χρόνου. Κατά τη δεκαετία του ’20, οι σωροί μεταφέρθηκαν στα στρατιωτικά κοιμητήρια του Ζέιτενλικ.
Πρώην γαλλικό στρατιωτικό κοιμητήριο, μνημείο και πολυβολείο Δρεβένου (περιοχή Γουμένισσα)
Στην αυλή της εκκλησίας των Αγίων Αναργύρων στο Δρέβενο σώζεται ένα μνημείο αφιερωμένο στον 148ο (γαλλικό) Τάγμα Πεζικού. Βρίσκεται δίπλα σ΄ένα πρώην γαλλικό στρατιωτικό νεκροταφείο και στο μόνο πολυβολείο της εποχής που σώζεται ακόμη στη Μακεδονία.
Μνημείο στο Κιλκίς
Γαλλικό στρατιωτικό μνημείο, δίπλα στο Δημαρχείο, προερχόμενο πιθανότατα από ένα πρώην νεκροταφείο της περιοχής
Σιδηροδρομικοί σταθμοί δικτύου Σκύδρας-Αριδαίας και Σκύδρας-Φλώρινας-Αριδαίας
Ο κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός της Σκύδρας (Βέρτεκοπ) αποτέλεσε σημαντικό συγκοινωνιακό κόμβο στη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου. Σε αυτόν έφθαναν οι αμαξοστοιχίες από τη Θεσσαλονίκη και απ΄αυτόν συνέχιζαν προς το Μεσονήσι και το Μοναστήρι (Μπίτολα στην ΠΓΔΜ). Για να διευκολυνθεί ο εφοδιασμός του Μετώπου στην περιοχή της Αριδαίας, διαμέσου αυτής της πόλης, οι σύμμαχοι κατασκεύασαν το 1916, ένα νέο σταθμό για αμαξοστοιχίες τύπου Decauville.
Κτισμένος το 1917, ο σταθμός για τραίνα τύπου Decauville της Αριδαίας στεγάζει σήμερα το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της περιοχής. Στη γραμμή Σκύδρας-Αριδαίας, υπάρχουν οι μικροί σταθμοί της Αψάλου, όπου στεγάζεται σήμερα το πολιτιστικό κέντρο του χωριού, και της Ξιφιανής που σήμερα χρησιμοποιείται για τις ανάγκες της τοπικής ομάδας ποδοσφαίρου. Στο χωριό Μεγαπλάτανος διασώζεται επίσης ένας άλλος σταθμός ιδίου τύπου.
1
2
3
4
5
Οροπέδιο του Ντόμπρο Πόλε
Οροπέδιο στα 1640 μέτρα ύψους στα σύνορα της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ, όπου τα γαλλικά και τα σερβικά στρατεύματα κατάφεραν να διασπάσουν το βουλγαρικό μέτωπο στη μεγάλη επίθεση της 15-18ης Σεπτεμβρίου 1918.
Γαλλικό στρατιωτικό νοσοκομείο Έδεσσας
Σήμερα υπό εγκατάλειψη, το παλιό γαλλικό στρατιωτικό νοσοκομείο Έδεσσας βρίσκεται στην είσοδο της πόλης και εντός ενός εργοστασίου. Στην πρόσοψη υπάρχει ακόμη η επιγραφή στα γαλλικά "Γαλλικός στρατός 1918".
Γαλλικό στρατηγείο Έδεσσας
Οικία των αρχών του 20ου αιώνα στην είσοδο της Έδεσσας που μετατράπηκε εκείνη την εποχή σε στρατηγείο του γαλλικού στρατού. Δίπλα στο κτήριο αυτό σώζεται ένα μικρό κτίσμα το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως στάβλος για τα άλογα των αξιωματικών.
Επιτύμβια στήλη στη Βέροια
Επιτύμβια στήλη γαλλίδας νοσοκόμας που πέθανε για τη Γαλλία
Γαλλικό επιτύμβιο λάβαρο στη Σκοπιά (Φλώρινα)
Ξύλινο λάβαρο "Στην ένδοξη μνήμη των Γάλλων στρατιωτών που έπεσαν για την πατρίδα τους και τάφηκαν στη Νεβόλιανη τον Σεπτέμβριο του 1916" και των οποίων οι σωροί ίσως να έχουν επαναπατριστεί στη Γαλλία. Το λάβαρο βρίσκεται σήμερα εντός της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής στο χωριό Σκοπιά πλησίον της Φλώρινας.
Γαλλικό στρατιωτικό νοσοκομείο Ξινού Νερού
Βουλγαρικό σχολείο που ανεγέρθηκε το 1911 και που μετέπειτα χρησιμοποιήθηκε ως στρατιωτικό νοσοκομείο από τις δυνάμεις της Entente. Εκείνη την εποχή αποτελούσε το μεγαλύτερο γαλλικό στρατιωτικό νοσοκομείο στην περιοχή. Σε μικρή απόσταση από αυτό βρισκόταν ο σιδηροδρομικός σταθμός του χωριού μέσω του οποίου μπορούσαν να μετακινήσουν τους βαριά τραυματισμένους προς τα μεγάλα στρατιωτικά νοσοκομεία της Σκύδρας και της Θεσσαλονίκης. Σήμερα στο κτίριο αυτό στεγάζονται το δημοτικό σχολείο του χωριού και μια μόνιμη έκθεση αποτελούμενη από φωτογραφίες της εποχής εκείνης από αρχεία του γαλλικού Υπουργείου Εξωτερικών και της Φωτογραφικής Λέσχης πολιτισμού Φλώρινας. Με πρωτοβουλία του Γενικού Προξενείου της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη, τοποθετήθηκε το 2011 στην πρόσοψη του κτηρίου μια αναμνηστική πλάκα που υπενθυμίζει το πέρασμα από εκεί των Γάλλων στρατιωτών του Μακεδονικού Μετώπου.
Σιδηροδρομικός σταθμός Ξινού Νερού
Ο σιδηροδρομικός σταθμός κατασκευάστηκε το 1894 (κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου), ως μέρος του σιδηροδρομικού δικτύου "Θεσσαλονίκης-Μοναστηρίου" (Bitola στην ΠΓΔΜ) και χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του Α΄Π.Π. για τη μεταφορά στρατιωτικού εξοπλισμού και γαλλικών, ρωσικών και σερβικών στρατευμάτων προς την περιοχή του Αμυνταίου.
Σιδηροδρομικοί σταθμοί Μεσονησίου1 και Αμυνταίου2
Ο σιδηροδρομικός σταθμός κατασκευάστηκε το 1894 (κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου), ως μέρος του σιδηροδρομικού δικτύου "Θεσσαλονίκης-Μοναστηρίου" (Bitola στην ΠΓΔΜ), για τη μεταφορά στρατιωτικού εξοπλισμού και γαλλικών, ρωσικών, ιταλικών και σερβικών στρατευμάτων προς τις περιοχές του Μοναστηρίου και Πρεσπών.
1
2
Δίκτυο Decauville και τελεφερίκ στα Άλωνα
Το σιδηροδρομικό δίκτυο τύπου Decauville συνέδεε την εποχή εκείνη το σιδηροδρομικό σταθμό του Μεσονησίου με τα χωριά Μαρίνα, Πέρασμα και Άλωνα. Στο χωριό Μαρίνα ο γαλλικός στρατός διατηρούσε το μεγαλύτερο διαμετακομιστικό κέντρο στην περιοχή, με αεροδρόμιο και σιδηροδρομικό σταθμό. Έτσι, τα εφόδια μεταφέρονταν από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης στο Μεσονήσι πάνω σε κανονική σιδηροδρομική γραμμή και στη συνέχεια προς το Μέτωπο πάνω σε γραμμές τύπου Decauville. Στα Άλωνα, υπήρξε ένα τελεφερίκ που χρησιμοποιούταν για τη μεταφορά εφοδίων προς το μέτωπο στο ύψος των Πρεσπών. Σήμερα, τα λίγα υπολείμματα που υπάρχουν (πέτρινες βάσεις) εξακολουθούν να μαρτυρούν την ύπαρξη αυτού του σιδηροδρομικού δικτύου.
Μνημείο και σιδηροδρομικό σταθμό Πυθίου
Μνημείο αφιερωμένο στο 45ο Τάγμα Πεζικού, που βρίσκεται πίσω από το πρώην γαλλικό σιδηροδρομικό σταθμό του Πυθίου απ΄όπου περνούσε το Orient Express.

About ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΥΡΟΓΟΝΑΤΟΣ