Ο Σωκράτης, απαντά στο ερώτημα: Ποιους θεωρεί ο Πλάτωνας ακατάλληλους να διοικήσουν μια Πολιτεία και για ποιους λόγους;

Γράφει

Ο Ευάγγελος Μαυρογόνατος

Πριν αναφερθώ στην απάντηση του Σωκράτη, για τους ακατάλληλους να Διοικήσουν την Πολιτεία, κατά τον Πλάτωνα, έκρινα σκόπιμο να δώσω τον ορισμό περί Ηγεσίας και Διαχείρισης και να επισημάνω τις μεταξύ τους διαφορές:

Η ηγεσία είναι μια ποιότητα που επηρεάζει τους ανθρώπους, έτσι ώστε οι στόχοι επιτυγχάνονται πρόθυμα και με ενθουσιασμό. Δεν είναι ακριβώς η ίδια με τη διοίκηση, καθώς η ηγεσία είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της διοίκησης.

Η διαχείριση είναι μια πειθαρχία της διαχείρισης των πραγμάτων με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Είναι η τέχνη ή η ικανότητα να φέρνεις εις πέρας μια εργασία μέσα από και με άλλους. Μπορεί να βρεθεί σε όλα τα πεδία, όπως η εκπαίδευση, η φιλοξενία, ο αθλητισμός, τα γραφεία κλπ.

Μία από τις σημαντικότερες διαφορές μεταξύ ηγεσίας και διοίκησης είναι ότι η διοίκηση είναι μόνο για επίσημη και οργανωμένη ομάδα ανθρώπων, ενώ η ηγεσία είναι τόσο για επίσημες όσο και για ανεπίσημες ομάδες

Ορισμός της ηγεσίας γενικά:

Η ικανότητα να οδηγεί μια ομάδα ανθρώπων και να τους εμπνέει προς μια κατεύθυνση είναι γνωστή ως Ηγεσία.

Πρόκειται για μια διαπροσωπική διαδικασία η οποία περιλαμβάνει την επιρροή ενός ατόμου ή μιας ομάδας, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η επίτευξη των στόχων, πρόθυμα και με ενθουσιασμό.

Δεν είναι ένα διδακτικό μάθημα, αλλά μια ποιότητα που κατέχει μόνο λίγοι άνθρωποι.

Το πρόσωπο που κατέχει αυτή την ποιότητα είναι γνωστό ως ηγέτης. Ένας ηγέτης είναι κάποιος που έχει έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων που τον ακολουθούν, ως έμπνευση.

Η ηγεσία είναι μια δραστηριότητα που καθοδηγεί και κατευθύνει τους ανθρώπους να συνεργαστούν για την επίτευξη των στόχων. Απαιτεί ένα καλό όραμα της σκέψης πέρα από τα όρια.

Σε μια επιχείρηση, μπορείτε να δείτε έναν αριθμό ηγετών που είναι υπεύθυνοι για το έργο των μελών της ομάδας τους.

Για την επίτευξη ενός μόνο στόχου, οι υπάλληλοι της οργάνωσης χωρίζονται σε ομάδες και κάθε ομάδα έχει ανατεθεί ένα καθήκον το οποίο πρέπει να ολοκληρώσει εντός της καθορισμένης προθεσμίας.

Κάθε ομάδα αποτελείται από έναν ηγέτη ο οποίος διορίζεται βάσει της αρχαιότητας αξίας.

Στο επιχειρηματικό περιβάλλον, η ηγεσία δεν περιορίζεται μόνο στα άτομα, αλλά ένας οργανισμός μπορεί επίσης να επιτύχει ηγετική θέση στην αγορά, κατατροπώνοντας τους ανταγωνιστές του.

Η ηγεσία μπορεί να είναι από άποψη προϊόντος, μεριδίου αγοράς, μάρκας, κόστους κλπ.

Ορισμός της διαχείρισης:

Η διαχείριση λέξεων είναι ένας συνδυασμός τεσσάρων όρων, δηλαδή ο άνθρωπος + ηλικία + άνδρες + t (τεχνική). Με αυτόν τον τρόπο, η διοίκηση αναφέρεται σε μια τεχνική που χρησιμοποιείται από έναν άνθρωπο για την αντιμετώπιση και τη διαχείριση ατόμων (ανδρών) διαφορετικής ηλικιακής ομάδας, για να συνεργαστούν για την επίτευξη ενός κοινού στόχου.

Παρόλο που η διαχείριση δεν περιορίζεται μόνο στους άντρες, ενσωματώνει μια πλήρη ισορροπία 5Μ, δηλαδή τους άνδρες, τα χρήματα, το υλικό, το μηχάνημα και τις μεθόδους. Το πρόσωπο που είναι υπεύθυνο για τις δραστηριότητες διαχείρισης σε έναν οργανισμό είναι γνωστό ως Διευθυντής.

Διαδικασία διαχείρισης:

Τώρα, ας συζητήσουμε τι είναι η διαχείριση; Και από πού ξεκινάει; Η απάντηση είναι ότι η διαχείριση ξεκινά από το σπίτι σας.

Όλοι είδαμε τη μητέρα μας να φροντίζει τις ανάγκες μας είτε είναι μικρές είτε μεγάλες, διατηρώντας τον προϋπολογισμό του νοικοκυριού, παίρνοντας αποφάσεις σχετικά με την επένδυση ή τη χρηματοδότηση, σχεδιάζοντας το μέλλον μας, ελέγχει τη δραστηριότητά μας, οργανώνει το χρονοδιάγραμμα, μας καθοδηγεί και μας ενθαρρύνει για την επίτευξη του στόχου της σταδιοδρομίας κ.λπ.

Αυτές είναι οι λειτουργίες της Διοίκησης, δηλαδή του Σχεδιασμού, του Ελέγχου, της Οργάνωσης, του Καθιερωμένου και του Κινητοποίησης και της Λήψης Αποφάσεων.

Βασικές διαφορές μεταξύ ηγεσίας και διαχείρισης

Η μεγάλη διαφορά μεταξύ ηγεσίας και διαχείρισης είναι:

Η ηγεσία είναι μια αρετή των ηγετικών ανθρώπων μέσα από την ενθάρρυνσή τους. Η διαχείριση είναι μια διαδικασία διαχείρισης των δραστηριοτήτων του οργανισμού.
Η ηγεσία απαιτεί την εμπιστοσύνη των οπαδών στον αρχηγό του. Σε αντίθεση με τη Διοίκηση, η οποία χρειάζεται τον έλεγχο του διαχειριστή έναντι των υφισταμένων.
Η ηγεσία είναι μια ικανότητα επηρεασμού των άλλων, ενώ η Διοίκηση είναι η ποιότητα της απόφασης.
Η ηγεσία απαιτεί προνοητικότητα του ηγέτη, αλλά η Διοίκηση έχει όραμα μικρής εμβέλειας.
Στην ηγεσία, καθορίζονται οι αρχές και οι κατευθυντήριες γραμμές, ενώ στην περίπτωση της διαχείρισης, εφαρμόζονται οι πολιτικές και οι διαδικασίες.
Η ηγεσία είναι προληπτική. Αντίστροφα, η διαχείριση έχει αντιδραστικό χαρακτήρα.
Η ηγεσία φέρνει αλλαγή. Από την άλλη πλευρά, η Διοίκηση φέρνει σταθερότητα.

Ολοκληρώνοντας την γενική αυτή θεώρηση περί Ηγεσίας - Διαχείρισης – Διοίκησης, ας δούμε σε πολιτικό επίπεδο, πως ο Σωκράτης απαντά και διακρίνει δύο κατηγορίες ανθρώπων, ακατάλληλων να αναλάβουν τη διακυβέρνηση της πολιτείας:

α. Οι απαίδευτοι («ἀπαιδεύτους»), οι τυχαίοι και αφιλοσόφητοι πολιτικοί δεν μπορούν να κυβερνήσουν σωστά μια πολιτεία, διότι τους λείπει η παιδεία («ἀληθείας ἀπείρους»), δεν έχουν γνώσεις ούτε έχουν κατακτήσει την αρετή, μέσα απαραίτητα για να φτάσουν στη θέαση του αγαθού.

Επιπλέον, δεν έχουν έναν συγκεκριμένο στόχο στη ζωή τους, έναν ανώτερο στόχο, που να κατευθύνει όλες τους τις ενέργειες («τοὺς μὲν ὅτι … καὶ δημοσίᾳ») παρά μόνο το προσωπικό τους συμφέρον.

Αντιθέτως ο εἷς σκοπὸς που έχουν οι φύλακες της πολιτείας είναι να υπηρετήσουν πιστά και ανιδιοτελώς την πόλη όλη (η απόλυτη αφοσίωση στην υπηρέτηση της πολιτείας ήταν χαρακτηριστικό που όφειλαν να διαθέτουν οι φιλόσοφοι-άρχοντες στο πλαίσιο της ιδανικής πολιτείας, που περιγράφει ο Πλάτωνας στην Πολιτεία, αφού δεν είχαν οικογένεια ούτε περιουσία, για να είναι ανεπηρέαστοι και πλήρως αφοσιωμένοι στο κοπιώδες λειτούργημά τους).

Αντίθετα, οι στόχοι και τα κίνητρα των απαίδευτων είναι ταπεινά: παρασύρονται από υλικά αγαθά και αξιώματα, προσπαθούν να εξυπηρετήσουν τα προσωπικά τους συμφέροντα και έχουν τάσεις αυτοπροβολής.

Είναι ιδιοτελείς, αλαζόνες και ασυνεπείς απέναντι στις ευθύνες άσκησης της εξουσίας, ανάξιοι και ανίκανοι να διαχειριστούν τις υποθέσεις της πόλης για το κοινό καλό, ώστε να διασφαλίσουν την ευημερία όλων.

Στην κατηγορία αυτή εντάσσει ο Πλάτωνας και τους πολιτικούς ηγέτες της εποχής του, χωρίς να κάνει εξαίρεση ούτε για τον Περικλή και τον Θεμιστοκλή.

Κατά τη γνώμη του, είναι κι αυτοί υπεύθυνοι για την καταστροφή της Αθήνας, γιατί φρόντισαν περισσότερο για την υλική (οικονομική - στρατιωτική) ανάπτυξη της πόλης και λιγότερο για τη δικαιοσύνη και την πνευματική ζωή των πολιτών.

β. Οι πεπαιδευμένοι («τοὺς ἐν παιδείᾳ ἐωμένους διατρίβειν διὰ τέλους»). Αυτοί δεν κρίνονται ικανοί να διοικήσουν σωστά μια πολιτεία, όχι γιατί δεν διαθέτουν τα τυπικά προσόντα – άλλωστε γνωρίζουν την αλήθεια, έχουν κατακτήσει την αρετή και έχουν φτάσει στη θέαση του αγαθού – αλλά γιατί προτιμούν να ζουν αφοσιωμένοι στις πνευματικές τους ενασχολήσεις και να απέχουν από τα προβλήματα της καθημερινής ζωής και την ενεργό πολιτική.

Η πολιτική δραστηριότητα, η ενασχόληση με τα κοινά και η διαχείριση των προβλημάτων της πόλης δεν τους αφορά, όπως επίσης δείχνουν αδιαφορία για την εξουσία, τις τιμές, τον σεβασμό και την αγάπη των συμπολιτών τους.

Η επιθυμία τους να συνεχίσουν να ζουν στον δικό τους κόσμο των πνευματικών ενασχολήσεων παρουσιάζεται στο κείμενο με την παρομοίωση των νησιών των μακαρίων: οι πεπαιδευμένοι-φιλόσοφοι πιστεύουν ότι ζουν στα νησιά των μακαρίων, ενώ είναι ακόμα ζωντανοί («τοὺς δὲ … ἀπῳκίσθαι»).

Η πεποίθησή τους αυτή υποδηλώνει και την πιθανή αλαζονεία τους. Από την άλλη, η απροθυμία τους να συμμετέχουν στην ενεργό πολιτική ζωή εκφράζεται με μια διπλή άρνηση: «μὴ ἐθέλειν … μηδὲ μετέχειν».

Κατακλείδα:

Συμπερασματικά, παρατηρούμε ότι ο Σωκράτης, απορρίπτει τους απαίδευτους και τους πεπαιδευμένους ως ακατάλληλους φορείς εξουσίας, γιατί η κάθε μία κατηγορία ανθρώπων δεν διαθέτει αυτό που διαθέτει η άλλη, δηλαδή να συνδέεται με την παιδεία η μία και με πρακτικό προσανατολισμό της παιδείας η άλλη.

Τελικά αυτή η απάντηση του Σωκράτη, περί μη Διοικήσεως της Πολιτείας, από απαίδευτους και πεπαιδευμένους, είναι διαχρονική και ισχύει και στις ημέρες μας.

Το πρόβλημα είναι κατά πόσον είμαστε εμείς σήμερα ικανοί, να ξεχωρίζουμε και να επιλέγουμε Ηγέτες και όχι απλά Διαχειριστές, για την δική μας Πολιτεία και να απορρίπτουμε τους απαίδευτους, έχοντας φυσικά ως κριτήριο επιλογής, το ΕΜΕΙΣ και όχι το ΕΓΩ.