21 Ιουνίου 1913 - 21 Ιουνίου 2023, 110 χρόνια ελεύθερο Κιλκίς.

Ευάγγελος Μαυρογόνατος

21η Ιουνίου 2023 μ.Χ.

Για το Κιλκίς είναι ημέρα εορτής, ημέρα μνήμης για το Έπος των Βαλκανικών Πολέμων, ιδιαίτερα όμως αυτού του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου, ο οποίος διήρκεσε μόνο τρεις μήνες, αλλά ήταν ο φονικότερος .

Δυστυχώς το Έπος των Βαλκανικών Πολέμων επισκιάστηκε επί πολλά χρόνια από τα μετέπειτα δραματικά για την Πατρίδα μας γεγονότα, αυτά της Μικρασιατικής καταστροφής - αποτέλεσμα της δολερής διχόνοιας - και αυτά του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το χειρότερο όμως είναι ότι δεν διδάσκεται στα σχολεία.

Εμείς που ζούμε στο Κιλκίς, είτε οι γηγενείς, είτε ως πρόσφυγες (το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού), είτε όσοι αποφασίσαμε να είναι ο τόπος της μόνιμης κατοικίας μας, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας μας, γνωρίζουμε ότι μέσα σε τρεις ημέρες από 19 έως 21 Ιουνίου 1913, αυτός ο τόπος ποτίστηκε με αίμα ηρώων και τα σιτοχώραφα του είναι σπαρμένα με τα οστά τους.

8828 ήταν οι απώλειες - νεκροί και τραυματίες - στη διπλή αυτή μάχη Κιλκίς – Λαχανά.

Μια μάχη η οποία ήταν σταθμός της νεότερης ιστορίας μας, αφού άνοιξε ο δρόμος για την απελευθέρωση της υπόλοιπης Μακεδονίας μας και στη συνέχεια της Θράκης και μέρος των νησιών του Αιγαίου.

Δυστυχώς ένα κράτος ομόθρησκο, το Βουλγαρικό, αιματοκύλισε τη Μακεδονία μας κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού αγώνα, αλλά και κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με τη τριπλή κατοχή εμφορούμενοι από τη Μεγάλη ιδέα να επαναφέρει τα σύνορά του σύμφωνα με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου 1878.

Στις 17 και 18 Ιουνίου 1913 ο Στρατηγός Καλάρης, χρησιμοποιώντας τα όπλα, «εκκαθάρισε» τη Θεσσαλονίκη από τα δύο Βουλγαρικά Τάγματα που είχαν στρατοπεδεύσει εκεί με την πρόφαση προς ξεκούραση, καθόσον στο Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο η Βουλγαρία ήταν σύμμαχος χώρα σε κοινό αγώνα εναντίον των Τούρκων.

Την 1η Ιουνίου 1913 η Ελλάδα είχε υπογράψει με τη Σερβία δεκαετή συμμαχία.

Μετά την κατάληψη της Βορείου Ηπείρου ό όγκος του ελληνικού στρατού μετακινήθηκε στην περιοχή του Παγγαίου. H Βουλγαρία, υποτιμώντας τις ικανότητες του ελληνικού στρατού, θεωρούσε πως θα μπορούσε εύκολα να επιτύχει επιθυμητά οφέλη στη Μακεδονία με μια ενδεχόμενη ελληνοβουλγαρική σύρραξη.

Στις 16 Ιουνίου το βουλγαρικό πυροβολικό απροειδοποίητα, άρχισε να βάλλει κατά των ελληνικών θέσεων στην περιοχή του Παγγαίου.

Η μάχη του Κιλκίς – Λαχανά (19 - 21 Ιουνίου 1913) ήταν αποφασιστική. Αρχικά όλοι πίστευαν πως ο ελληνικός στρατός θα γνώριζε την ήττα.
Η άριστη, ωστόσο, επιτελική οργάνωση του Βασιλέως πλέον Κωνσταντίνου και η ορθή διεύθυνση των επιχειρήσεων από το Μελισσοχώρι, όπου είχε νωρίτερα εγκατασταθεί το ελληνικό Γενικό Στρατηγείο, έπαιξαν κύριο ρόλο.

Η μάχη ήταν η φονικότερη του πολέμου. Όμως από εκεί άρχισε η υποχώρηση των Βουλγάρων.

Επακολούθησε κατάληψη της Γευγελής, Δοϊράνης, Στρώμνιτσας και Σερρών.

Κατά την υποχώρηση των Βουλγάρων πυρπολήθηκε η μικρή πόλις Δοξάτο (30-10-13) και σφαγιάστηκε ο μισός περίπου πληθυσμός της πόλεως (650 επί 1500 κατοίκων).

(Η δεύτερη σφαγή έγινε την 29 Σεπτ. 1941, όταν το Δοξάτο βρισκόταν, όπως και όλη η Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη στην κατοχή των Βουλγάρων, συμμάχων των Γερμανών και Ιταλών. Λόγω των δύο σφαγών το Δοξάτο ονομάστηκε ΜΑΡΤΥΡΙΚΗ και ΗΡΩΙΚΗ πόλις και, «τιμής ένεκεν», ονομάστηκε Δήμος).

Η καταδίωξη των Βουλγάρων συνεχίστηκε και κατελήφθησαν η Δράμα, το Νευροκόπι, το Πέτσοβο και η Καβάλα. Επακολούθησαν πεισματώδεις μάχες στην Κρέσνα, όπου σκοτώθηκε ο ήρωας των Ιωαννίνων, Ταγματάρχης Βελισσαρίου στην Τζουμαγιά. Στη συνέχεια κατελήφθη η Ξάνθη, ενώ από αγήματα του στόλου κατελήφθησαν η Αλεξανδρούπολη και το Πόρτο Λάγος.

Η Συνθήκη Ειρήνης του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου 1913) έθεσε τέρμα στην εμπόλεμη κατάσταση.

Με τη νικηφόρα έκβαση των Βαλκανικών πολέμων η Ελλάδα διπλασιάστηκε. Προσάρτησε την Ήπειρο (πλην της Βορείου Ηπείρου), τη Δυτική, Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία, τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη.

Τα θετικά αυτά αποτελέσματα των Βαλκανικών Πολέμων δεν θα υπήρχαν εάν δεν συνεργάζονταν δύο βασικοί παράγοντες, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για κάθε επιτυχία. Ο ένας παράγων είναι η Ηγεσία. Οι ηγέτες είναι εκείνοι που αφήνουν τα σημάδια τους στην ιστορία. Ναι, οι Έλληνες Μακεδόνες ήσαν καλοί πολεμιστές. Αν όμως δεν υπήρχε ο Μεγαλέξανδρος, δεν θα έφθανε η Ελλάδα στην Ινδία.

Ο άλλος παράγων είναι να γνωρίζεις τις αιτίες των πραγμάτων. Για να γίνει ένα αποτέλεσμα πρέπει να υπάρξει προπαρασκευή. Πίσω από κάθε επιτυχία βρίσκεται η προετοιμασία. Για να φυτρώσει το σιτάρι πρέπει να πέσει ο σπόρος.

Και οι δύο αυτοί παράγοντες συνέπεσαν στους δύο αυτούς σταθμούς της ιστορίας μας.

Όσο υπήρχε η ομόνοια και η συνεργασία Βενιζέλου – Κωνσταντίνου η Ελλάδα μεγαλουργούσε. Δυστυχώς η διάσταση απόψεων μεταξύ τους κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που ξέσπασε το 1914, προκάλεσε τον εθνοκτόνο διχασμό και τελικά τη Μικρασιατική καταστροφή.

Γράφοντας αυτές τις ολίγες αράδες, θέλω να υπενθυμίσω σε όλους μας ότι το Κιλκίς είναι μια πόλη ηρώων, είναι ένας αιματοβαμμένος Νομός, παράλληλα να αποτίνω φόρο τιμής στους ήρωες αυτούς, αποτελούν ένα κερί στον τάφο τους και είναι ένα κλωνάρι δάφνης, κυρίως όμως θέλω να τους ζητήσω ένα μεγάλο συγνώμη γιατί τους ξεχάσαμε και αν τους θυμόμαστε κάθε χρόνο αφού περιοριζόμαστε στα τυπικά, με μια τυπική ομιλία στον Ιερό Μητροπολιτικό μας Ναό, όπου οι επίσημοι προσέρχονται – σύμφωνα με το πρωτόκολλο- στο παρά πέντε της Δοξολογίας, οι δε εκκλησιαζόμενοι αποχωρούν και ο ομιλητής νοιώθει αμήχανα. Ευτυχώς που γίνεται η παρέλαση και υπάρχει ένας Εθνικός παλμός.

Σε κάθε περίπτωση ας είναι στη σκέψη μας οι ήρωες της Μάχης του Κιλκίς και ας αναφωνήσουμε : «ΑΙΩΝΙΑ ΣΑΣ Η ΜΝΗΜΗ ΑΘΑΝΑΤΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΜΑΣ».

Θα κλείσω με τα λόγια του Ανδρέα Κάλβου «Είναι γλυκύς ο θάνατος μόνον όταν πεθαίνουμε για την Πατρίδα.».

και με δικά μου λόγια

Ήρωες των Βαλκανικών μαχών

Σας έχουμε στη καρδιά μας

Κι΄ ας είστε 100 ετών

Είστε τα πρότυπά μας.

Αφήσατε συγγενείς γυναίκες και παιδιά

Πολεμήσατε όλοι σαν μια γροθιά

Και πέσατε Ηρωικά

Στη μάχη Κιλκίς και Λαχανά.

(Μαυρογόνατος Ευάγγελος Κιλκίς 2013)